Araştırmacılar, kuantum bilgisayarları birbirine bağlanmasını sağlayan ilk kuantum ağ işletim sistemini geliştirdi.
“Bir kuantum ağını yalnızca donanım inşa ederek kullanışlı hale getiremezsiniz,” diyor Delft Teknoloji Üniversitesi’nden Stephanie Wehner. Uzun süredir kuantum bilgisayarları birbirine bağlayarak bilgiyi son derece güvenli şekilde iletebilen ve yeni yöntemlerle hesaplamalar yapabilen ağlar üzerinde çalışan Wehner, bu sürecin her cihazın teknik ayrıntılarını anlamayı gerektirdiğini belirtiyor. Ancak artık Wehner ve ekibi, kuantum ağlarını daha evrensel bir şekilde yönetmenin bir yolunu geliştirdi.
Ekip tarafından geliştirilen QNodeOS adlı işletim sistemi, kuantum ağındaki cihazları kübit türlerinden bağımsız olarak kontrol edebilen bir yazılımdır. Kuantum bilgisayarların, diğer kuantum sistemlerinden kuantum bilgisi almanın yanı sıra klasik bilgisayarlardan gelen geleneksel sinyalleri de işlemesi gerektiği için bu cihazları yönetmek büyük bir teknik zorluk teşkil ediyor.
Araştırmacılar, QNodeOS’un hem kuantum hem de klasik bilgiyi işleyebildiğini göstermek için iki farklı türde kuantum bilgisayar ve çeşitli görevler üzerinde testler gerçekleştirdi. Deneylerde, özel olarak işlenmiş elmaslardan yapılmış iki kuantum bilgisayar ve elektriksel olarak yüklenmiş atomlardan (iyonlardan) oluşan bir başka kuantum bilgisayar kullanıldı. Bu iki farklı kuantum donanımıyla, bulut tabanlı yetkilendirilmiş kuantum hesaplama senaryosu test edildi. Ayrıca, işletim sisteminin çoklu görev (multitasking) yönetme kabiliyeti değerlendirildi ve aynı anda iki farklı program çalıştırılarak başarılı sonuçlar elde edildi.
Singapur ve İrlanda merkezli Horizon Quantum girişiminden Joe Fitzsimons, bu gelişmenin kuantum internetinin temelini atmak açısından önemli bir adım olduğunu belirtiyor. “Genel amaçlı kuantum ağları inşa etme fikrini ciddiye aldığınızda, üzerinde çalışılması gereken pek çok konu ortaya çıkıyor,” diyen Fitzsimons, bu yeni işletim sisteminin geliştirilmesi gereken birçok unsurun listesini gözler önüne serdiğini vurguluyor. Yönlendirme protokolleri (routing protocols) gibi yeni teknolojilerin geliştirilmesi de bu sürecin önemli bir parçası olacak.Wehner, QNodeOS’un geliştirilme sürecini bir boyama kitabının ana hatlarını çizme işlemini benzeterek, “Tüm şekillerin ana hatlarını belirledik, şimdi onları renklendirmek için çalışacağız,” diyor. Çalışmalar sırasında, kuanY
Çeviren: Büşra Özer
Redaktör: Saim Egemen Yücel
Bilimsel Redaktör: Yasemin Poyraz Koçak
Kaynaklar
- Delle Donne, C., Iuliano, M., van der Vecht, B. et al. An operating system for executing applications on quantum network nodes. Nature 639, 321–328 (2025). https://doi.org/10.1038/s41586-025-08704-w
