Birleşmiş Milletler’in 7 Haziran 2024 tarihli kararıyla 2025 yılı “Uluslararası Kuantum Bilimi ve Teknolojisi Yılı (IYQ2025)” olarak ilan edildi. Bu kapsamda birçok ülkede çeşitli farkındalık etkinlikleri düzenlenmektedir. Türkiye’deki etkinliklerinde önde gelen etkinlikten biri olan bu toplantı, 26 Nisan 2025’te TÜBİTAK Feza Gürsey Konferans Salonu’nda düzenlenen “14 Nisan – Dünya Kuantum Günü” kutlaması oldu. Etkinlik, TÜBİTAK ULAKBİM ve NCC Türkiye’nin ev sahipliğinde, QTurkey ve öğrenci kolu Quantum ODTÜ tarafından organize edildi.
Etkinlik organizasyon ekibinde Quantum ODTÜ Öğrenci Topluluğu’ndan Hatice Boyar, Fatih Ağırakar, Can Kehribar, Özgür Nazlı, Kubilay Aytemiz, Furkan Yazıcı, Berkin Mutlu ve Bilge Arıkca görev aldı. Açılış konuşmasını Quantum ODTÜ Öğrenci Topluluğu Başkanı Hatice Boyar yaptı. Boyar, 14 Nisan tarihinin seçilme gerekçesinin Planck sabitinin ilk basamakları olan “4.14”e dayandığını belirtti. Ayrıca, Kuantum Türkiye’nin yürüttüğü faaliyetler ve Quantum ODTÜ hakkında bilgiler sundu.
İlk oturum, etkinliğe ev sahipliği yapan TÜBİTAK ULAKBİM’de Ağ Teknolojileri Birimi TRUBA ekibinde 2021 yılından itibaren yer alan Dr. Sevil Sarıkurt Malcıoğlu’nun konuşmasıyla başladı. 2023 yılında TÜBİTAK ULAKBİM bünyesine kullanıcı destek göreviyle katılan Dr. Malcıoğlu, konuşmasına yüksek başarımlı hesaplama merkezi olan Türk Ulusal Bilim e-Altyapısının (TRUBA) genel tanıtımı ile başladı. TRUBA’nın içinde bulunduğu projeler, yaptıkları çalışmalar, hedef kullanıcılar, hedeflenen amaçlar hakkında bilgilerini aktardı. EuroHPC kuantum bilgisayar stratejileri, gelişmeler hakkında da açıklamalarda bulundu; akademi yanında endüstride, kamuda kuantum işbirlikleri, kuantum eğitimleri, kuantum teknolojileri geliştirmek ve bu konularda işbirlikleri yapmanın asıl amaçları olduğunu da belirtti. Konuşmasını katılımcılara, etkinliği düzenleyen ekibe ve katılan herkese teşekkürlerini ileterek bitirdi.
Etkinliğin 3. oturumunda, Dr. Murat Manguoğlu (ODTÜ) moderatörlüğünde “Kuantum Ekosisteminde Bilim ve İletişim” paneli gerçekleştirildi. Panelde Bilkent Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Enstitüsü’nde (UNAM) doktor öğretim üyesi olarak görev alan Dr. İbrahim Sarpkaya, 2015 yılında ODTÜ Enformatik Enstitüsü Modelleme ve Simülasyon Anabilim Dalı’na katılan ve halen Enformatik Enstitüsü Çoklu Ortam Bilişimi programında öğretim üyesi olarak görev alan Dr. Elif Sürer ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde görev yapan disiplinlerarası bir sosyal bilimci olan Dr. Arsev Umur Aydınoğlu yer aldı. Her bir panelistimiz kendi deneyimlerini, kuantumun geleceği hakkında yorumlarını, yaptıkları çalışmalar hakkında görüşlerini paylaştı. Etkinliğin panel kısmında moderatör Dr. Murat Manguoğlu tarafından kuantum ekosistemi, bu ekosistemin önemi, bilim ve iletişimin aldığı rol hakkında sorular panelistlere soruldu ve her bir panelistimiz büyük bir dikkat ve özenle bu soruları cevaplandırdı.
Panel oturumunun ardından ülkemizdeki ilk Taramalı Tünelleme Mikroskoplarını imal eden ve ülkemizin ilk Nanoteknoloji şirketleri olan NanoManyetik Bilimsel Cihazlar (1999) ve NanoSis’in (2005) ve ABD’de NanoMagnetics Instruments USA LLC’nin kurucusu olan Prof. Dr. Ahmet Oral ile “Düşük Sıcaklıkta Çalışan Raman ve Elmas Azot-Boşluk Kusur Mikroskoplarının Geliştirilmesi” konulu oturum gerçekleştirildi.Şirket tarafından gerçekleştirilen çalışmalar, geliştirilen ürünler hakkında bilgi verildi ve kurumun amaçladığı hedefler, yapılan işbirlikler, taramalı elmas kusur merkezli mikroskobu hakkında detaylı açıklamalar yapıldı.
Gerçekleştirilen diğer bir oturum ise 2018 ve 2024 yıllarında ASELSAN’da Şef Araştırma Bilim İnsanı olarak görev yapmış ve ASELSAN Kuantum Teknolojileri Araştırma Laboratuvarını kurarak, kuantum teknolojilerinin laboratuvardan sanayii uygulamalarına geçişinde birçok projede teknik yöneticilik ve ekip liderliği gerçekleştiren, 2024 yılı itibariyle Hacettepe Üniversitesinde Nükleer Bilimler Enstitüsü, Fotonik A.B.D.’na katılarak “Entegre Kuantum Optik ve Algılama” Araştırma grubunu kuran Dr. Ozan Arı tarafından gerçekleştirilen “Fotonik Kuantum Teknolojileri” konulu oturum oldu. Oturumda kuantum teknolojilerinin önemli aktörlerinden fotonik ve entegre fotonik temelli kuantum teknolojiler ve uygulamalarından örneklerle son gelişmeler aktarıldı.
Etkinliğin son oturumu ODTÜ Fizik Bölümü’nde Doktor Öğretim Üyesi olarak görev yapan Dr. Osman Barış Malcıoğlu tarafından gerçekleştirildi. A.B., A.B.D. ve şirketlerin kuantum teknolojileri konusunda yaptıklarına özet bir bakış sunuldu, kuantum iş gücüne katılmak isteyenlere öneriler, alınması gereken sertifika programları, mevcut duruma kısa bir bakış gerçekleştirildi.
Bu önemli etkinlik, sadece bir kutlama olmanın ötesinde, Türkiye’nin kuantum teknolojilerinde attığı kararlı ve vizyoner adımların da somut bir göstergesi oldu. “14 Nisan – Dünya Kuantum Günü” vesilesiyle gerçekleştirilen bu buluşma, kuantum bilimini sadece akademik çevreyle sınırlı bırakmadan, toplumun geniş kesimlerine tanıtmayı başardı. Etkinlik boyunca sergilenen heyecan verici sunumlar ve vizyoner konuşmalar, 2025 Uluslararası Kuantum Yılı’na ülkemizden anlamlı ve güçlü bir katkı sundu.
Bu başarıda emeği geçen herkese en içten teşekkürlerimizi sunarız. Etkinliğe katılım göstererek bilgi ve deneyimlerini paylaşan tüm araştırmacılara, bilim insanlarına, sektörel temsilcilere ve meraklı öğrencilere; yoğun emek ve özveriyle organizasyonu yürüten QTurkey, Quantum ODTÜ Öğrenci Kolu, TÜBİTAK ULAKBİM ve NCC Türkiye ekiplerine; ayrıca sürece destek veren gönüllülere ve sponsor kuruluşlara şükranlarımızı sunuyoruz. Bu birlik ve dayanışma ruhu, kuantum biliminin Türkiye’de daha da güçlenerek büyümesine ilham kaynağı olmaya devam edecektir.
Geleceği şekillendiren bu kuantum hareketinin bir parçası olan herkese teşekkür eder, nice verimli bilimsel buluşmalarda yeniden bir araya gelmeyi dileriz.
Yazar: Berna Hanım Subaşı
Redaktör: Özlem Baysal
